22 czerwca 2023 r. w trakcie konferencji „Nauka Inwestycje Rozwój” podsumowano realizację Działania 4.2 „Rozwój nowoczesnej infrastruktury badawczej sektora nauki” Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (POIR). Na wsparcie sektora nauki przeznaczono ponad 2,5 mld złotych z funduszy unijnych. Dzięki nim możliwy będzie znaczący wzrost potencjału badawczego uznanych ośrodków badawczych z terenu całego kraju. Dofinansowane inicjatywy mają znaczenie strategiczne i dotyczą różnych dyscyplin nauki. Łącznie dofinansowano ze środków POIR 26 projektów, z których większość realizowana była w konsorcjach.
Bez rozwoju nauki nie ma rozwoju gospodarki
– Rozwój polskiej nauki ma strategiczne znaczenie dla narodowej gospodarki. Wymaga on jednak odpowiednich nakładów inwestycyjnych na niezbędną infrastrukturę badawczą. Bez nowoczesnego sprzętu nie jest możliwe prowadzenie badań, których wyniki pomogą wdrażać innowacyjne rozwiązania. Zadaniem projektów POIR jest także zapewnienie dostępu do nowoczesnej infrastruktury badawczej przedsiębiorcom i innym zainteresowanym podmiotom. Dane inicjatywy odpowiadają na aktualne potrzeby społeczno-gospodarcze. Jestem przekonana, że już wkrótce przyniosą one wiele korzyści dla całego społeczeństwa – powiedziała Joanna Kuszlik-Cichosz, zastępca dyrektora ds. administracji z Ośrodka Przetwarzania Informacji (OPI), który zorganizował konferencję. – Aby zobrazować wagę przedsięwzięcia, przytoczę liczby, które najlepiej świadczą o skali realizowanych projektów. Działanie 4.2 POIR to 144 beneficjentów, 26 projektów, 34 nowoczesne laboratoria i kwota dofinansowania przekraczająca 2,5 mld zł. Wpływ realizowanych inicjatyw, które niejednokrotnie są częścią światowych projektów badawczych, jest ogromny – dodała Joanna Kuszlik-Cichosz.
W konferencji „Nauka Inwestycje Rozwój” uczestniczył także Wojciech Murdzek, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki (MEiN), który również zwrócił uwagę na konieczność inwestowania w nowoczesną infrastrukturę badawczą.
– Rozwój nowoczesnej infrastruktury badawczej jest jednym z kluczowych elementów skutecznej polityki naukowej i gospodarczej w państwach stawiających na powstawanie i skuteczną komercjalizację innowacyjnych rozwiązań. Kwestia ta jest przedmiotem coraz większej uwagi ze strony Komisji Europejskiej i organizacji przedsiębiorców, czego wyrazem są inicjatywy skierowane zarówno do infrastruktur czysto naukowych (np. ESFRI czyli Europejskie Strategiczne Forum Infrastruktury Badawczej), jak i prace dotyczące powstawania i rozwoju infrastruktur technologicznych tworzących mosty między sektorami badań i przemysłu – powiedział wiceminister Wojciech Murdzek.
– MEiN od wielu lat w każdy możliwy sposób wspiera rozwój infrastruktury badawczej. Dzięki skutecznej współpracy z naszymi partnerami – OPI oraz MFiPR, udaje nam się od kilku lat przekonywać Komisję Europejską, że ten temat zasługuje na duże wsparcie w ramach polityki spójności. W efekcie do polskich jednostek naukowych trafiły już setki milionów złotych na budowę nowoczesnych laboratoriów i ich wyposażenie. Ten sprzęt pracuje już na potrzeby polskiej nauki i przedsiębiorców. Liczymy, że powstające w Polsce nowoczesne laboratoria będą miejscami łączącymi doskonałych naukowców realizujących projekty finansowane np. w ramach Horyzontu Europa z ich nastawionymi innowacyjnie partnerami z sektora przemysłu – dodał wiceminister.
Walka z COVID-19 i superkomputery światowej klasy
W konferencji „Nauka Inwestycje Rozwój”, zorganizowanej przez Ośrodek Przetwarzania Informacji, wzięli udział przedstawiciele wszystkich 26 projektów, które uzyskały dofinansowanie w ramach Działania 4.2 POIR. Organizatorzy podziękowali im za zaangażowanie i podejmowanie wyzwań, które związane były z realizacją danych inicjatyw. POIR okazał się wyjątkowo wymagający, gdyż większość z beneficjentów najważniejsze działania prowadziła w trudnych czasach pandemii COVID-19 oraz wojny w Ukrainie, co oznaczało zerwane łańcuchy dostaw, opóźnienia i znacznie zwiększone ryzyko. Tym bardziej należy docenić wszystkich beneficjentów, gdyż rezultaty są imponujące. Instytucje realizujące projekty pochodzą praktycznie z każdego regionu Polski. Reprezentują one różne dziedziny nauki, m.in. informatykę, medycynę, farmację, genomikę, geologię, archeologię, historię, fizykę, ochronę środowiska naturalnego a także nauki społeczne i humanistyczne. Przykładowo w ramach danych inicjatyw kupiono superkomputery, które znajdują się na liście TOP 500 najlepszych komputerów na świecie oraz mikroskop elektronowy, który przyczynił się do poznania struktury wirusa COVID-19.
Koniec POIR – co dalej? Wszystkie projekty POIR muszą zakończyć się w 2023 roku, już wkrótce realizowane będą działania w ramach nowego programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG). Aby wiedza zdobyta w trakcie konferencji pomogła uczestnikom także w realizacji projektów w ramach przyszłego programu, OPI zorganizował panel „Inteligentny Rozwój – i co dalej? Nowe perspektywy finansowania”. W jego trakcie wybrani beneficjenci POIR, jak i przedstawiciele instytucji odpowiedzialnych za wdrażanie POIR podzielili się swoją wiedzą i doświadczeniem. Informacje te z pewnością przydatne będą w realizacji nowych inicjatyw w ramach FENG.
