Jego celem jest identyfikacja projektów badawczych prowadzonych przez polskie zespoły, w realizację których włączani są nie-naukowcy oraz analiza sposobów ich realizacji – związanych z nią wyzwań, a także dobrych praktyk oraz diagnoza uwarunkowań związanych z wykorzystywaniem nauki obywatelskiej w podmiotach systemu SWiN. W badaniu zidentyfikowane zostaną również potrzeby w zakresie wspierania rozwoju i upowszechniania nauki obywatelskiej zgłaszane zarówno przez zespoły badawcze, jak i podmioty.
Zyskująca w ostatnich latach na popularności nauka obywatelska (ang. citizen science) odnosi się do zaangażowania społeczeństwa w działalność naukowo-badawczą, gdy obywatele aktywnie przyczyniają się do rozwoju nauki, poprzez wysiłek intelektualny, wiedzę, narzędzia lub zasoby1 . Stopień zaangażowania obywateli może być zróżnicowany i obejmować zarówno projekty, w których obywatele jedynie zbierają dane, ale też takie, w których są zaangażowani na wszystkich etapach realizacji badania, aż po publikację wyników.
Istotność nauki obywatelskiej podkreślona została na przestrzeni lat przez Komisję Europejską2, czy UNESCO3. Akcentowana jest także w dokumencie Polityka Naukowa Państwa z 2022 roku, w którym oprócz walorów poznawczych, dostrzeżono znaczenie, jakie odgrywa w przyczynianiu się do lepszego zrozumienia nauki przez społeczeństwo i podnoszeniu zaufania obywateli do wyników badań.
W ramach projektu przewidziano realizację:
• badania ankietowego skierowanego do jednostek uczelni akademickich, a także instytutów badawczych i PAN, mającego na celu z jednej strony identyfikację działań wykorzystujących naukę obywatelską realizowanych w podmiotach systemu SWiN, z drugiej natomiast diagnozę czynników wpływających na brak aktywności w tym zakresie,
• badania ankietowego wśród kierowników projektów badawczych wykorzystujących naukę obywatelską, dzięki któremu możliwe będzie pozyskanie informacji na temat charakterystyki projektów, doświadczeń w ich realizacji, napotkanych problemów oraz otrzymanego i oczekiwanego wsparcia,
• a także badania jakościowego – indywidualnych wywiadów pogłębionych z kierownikami wybranych projektów, które pozwolą na pogłębienie zebranych w badaniu ankietowym informacji oraz lepsze poznanie realiów realizacji konkretnych projektów z różnych dziedzin.
W efekcie przeprowadzonego badania powstanie raport diagnozujący stan nauki obywatelskiej w systemie nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce wraz z rekomendacjami dotyczącymi możliwych działań wspierających zespoły realizujące projekty z jej wykorzystaniem.
- Socientize. (2013). Green paper on citizen science. Citizen Science for Europe: Towards a better society of empowered citizens and enhanced research. Komisja Europejska. https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/green-paper-citizen-science-europe-towards-society-empowered-citizens-and-enhanced-research ↩︎
- Serrano Sanz, F., Holocher-Ertl, T., Kieslinger, B., Sanz García, F., & Silva, C. G. (2014). White paper on citizen science for Europe. Komisja Europejska. https://www.researchgate.net/publication/271130935_White_Paper_on_Citizen_Science ↩︎
- Wehn, U. and Hepburn, L. (red.) (2022). Guidance for the implementation of the UNESCO Open Science Recommendation regarding „Opening science to society, Report for the UNESCO Toolkit on Open Science, Citizen Science & Open Science Community of Practice, DOI: https://zenodo.org/record/7472827. ↩︎