Eksperymenty badawcze będą realizowane m.in. w trzech europejskich muzeach: Archeologicznym Muzeum Katalonii w Barcelonie (Hiszpania), MuséoParc Alésia (Francja) oraz w Muzeum Egipskim w Turynie (Włochy).
Wizyta w muzeum remedium na problemy?
Od kilkunastu lat pojawia się coraz więcej teorii o wpływie dziedzictwa kulturowego na zdolność ludzi do radzenia sobie ze współczesnymi wyzwaniami. Wizyta w muzeum może przykładowo pomóc człowiekowi lepiej funkcjonować we współczesnym świeci poprzez dostarczanie przestrzeni do refleksji i zrozumienia historii oraz kultury, co wzmacnia poczucie tożsamości i przynależności. Obcowanie z dziedzictwem kulturowym może inspirować do spojrzenia na własne problemy z innej perspektywy, co sprzyja rozwojowi osobistemu. Muzea często prezentują ekspozycje, które ukazują różnorodne doświadczenia ludzkie, co może pomóc w rozwinięciu empatii i zrozumienia wobec innych. Wystawy artystyczne i historyczne mogą również służyć jako „swoisty katalizator” w dyskusji na temat współczesnych wyzwań, takich jak zmiany społeczne, ekonomiczne czy ekologiczne, zachęcając do aktywnego udziału w ich rozwiązywaniu. Ponadto, wizyta w muzeum może redukować stres i poprawiać samopoczucie, dzięki spokojnej atmosferze i estetycznemu otoczeniu. Muzea mogą być także miejscem wspólnotowym, które promuje dialog między różnymi grupami społecznymi, wspierając tym samym integrację społeczną. Programy edukacyjne organizowane przez muzea pomagają także rozwijać umiejętności krytycznego myślenia, co jest kluczowe w radzeniu sobie z dezinformacją i złożonością współczesnego świata. Zaangażowanie w interaktywne wystawy i warsztaty może także zwiększyć poczucie sprawczości i zachęcić do podejmowania działań w obliczu wyzwań, zarówno na poziomie jednostki, jak i społeczności. Można więc w uproszczeniu powiedzieć, że dziedzictwo kulturowe może być skutecznym wsparciem dla ludzi w radzeniu sobie z codziennymi problemami.
META-MUSEUM – co to?
META-MUSEUM to nie nowa placówka kulturalna powstała na mapie Europy. Termin ten sformułowali naukowcy z 10 państw, którzy wspólnie opracowali założenia nowego projektu badawczego. Odnosi się on do zależności pomiędzy dziedzictwem kulturowym a neuronauką. Rola dziedzictwa kulturowego w rozwoju osobistym, integracji społecznej oraz w funkcjonowaniu jednostki i społeczeństwa jest coraz bardziej uznawana, a wiele badań potwierdziło, że wpływa ono nie tylko na poziom poznawczy, ale także emocjonalny.
– W październiku badacze OPI rozpoczynają prace w ramach nowego projektu, w którego przygotowanie zaangażowało się aż 14 instytucji naukowych z 10 państw. To zupełnie nowe przedsięwzięcie badawcze, którego wyniki mogą przyczynić się nie tylko do opracowania ciekawych teorii, ale także planowane jest opracowanie innowacyjnych narzędzi. META-MUSEUM to projekt, który łączy kulturę, neuronaukę i nowoczesne technologie – mówi dr hab. inż. Jarosław Protasiewicz, dyrektor Ośrodka Przetwarzania Informacji.
Projekt META-MUSEUM będzie trwał trzy lata i wezmą w nim udział badacze z Włoch, Francji, Niemiec, Grecji, Litwy, Holandii, Polski, Rumuni, Hiszpani i Szwecji.
– Laboratorium Interaktywnych Technologii OPI odpowiada za opracowanie ram teoretycznych dla prowadzonych badań, przygotowanie narzędzi badawczych oraz analizę i interpretację zebranych w ramach projektu danych – mówi dr Zbigniew Bohdanowicz, kierownik projektu META-MUSEUM w OPI. – Z pomocą badań z zakresu neuronaki, wraz z naszymi europejskimi partnerami zbadamy spotkanie człowieka z dziedzictwem kulturowym. Będziemy je analizować jako doświadczenie „transformacyjne”, które wspiera nie tylko rozwój wszystkich obywateli, ale także wzmacnia ich odporność, empatię i zaufanie w trudnym dla Europy czasie – dodaje dr Z. Bohdanowicz.
Eksperymenty w muzeach, szpitalach i innych przestrzeniach miejskich
Grupa neuronaukowców, socjologów, muzeologów i informatyków z różnych instytucji europejskich przeprowadzi eksperymenty w co najmniej trzech muzeach archeologicznych (MAC w Barcelonie, MuséoParc w Alésii i Muzeum Egipskim w Turynie). Opracują oni rozwiązania zachęcające do aktywnego udziału obywateli, namawiając ich do interpretacji i współtworzenia treści. Jednak zespół badawczy nie poprzestanie na tym. Zbadają oni także spotkanie człowieka z dziedzictwem poza tradycyjnie wyznaczonymi miejscami. Będą prowadzić eksperymenty na oddziałach szpitalnych i w przestrzeniach miejskich, gdzie będą mogli zaangażować również osoby, które zazwyczaj nie odwiedzają miejsc kultury.
– Zbyt często uważa się, że dziedzictwo kulturowe działa tylko na poziomie poznawczym, a ponadto jest nośnikiem niezmiennych treści – podkreślają badaczki Valeria Minucciani i Michela Benente z Politechniki w Turynie. – Zgodnie z najnowszą definicją muzeum, spotkanie z dziedzictwem kulturowym nie tylko zwiększa wiedzę, ale także zachęca do interpretacji i prowokuje do refleksji. Neuronauka, współpracując z innymi dyscyplinami, może pomóc lepiej nam zrozumieć, jak działa spotkanie z dziedzictwem i jak może ono wspierać współczesnych obywateli Europy – dodają badaczki z Turynu.
Projekt META-MUSEUM dofinansowany jest z programu Horyzont Europa. Jego koordynatorem jest Politechnika w Turynie (Włochy), a partnerami są: „La Sapienza” Uniwersytet Rzymski (Włochy); Uniwersytet Amsterdamski (Holandia); Kentro Merimnas Oikogeneias Kai Paidiou (Grecja); Uniwersytet Fryderyka Schillera w Jenie (Niemcy); Ośrodek Przetwarzania Informacji-Państwowy Instytut Badawczy (Polska); Wileński Uniwersytet Techniczny im. Giedymina (Litwa); Europejska Akademia Muzealna (Holandia); Beia Consult International Srl (Rumunia); Nordyckie Centrum Dziedzictwa i Kreatywności (Szwecja); Morfwtiko Idryma Ethnikis Trapezis-MIET (Grecja); MuséoParc Alésia (Francja); Agencja Katalońska ds. Dziedzictwa Kulturowego (Hiszpania); Fundacja Muzeum Starożytności Egipskich w Turynie (Włochy).