Eksperci z Ośrodka Przetwarzania Informacji (OPI) przygotowali cztery nowe raporty interaktywne, które prezentują trendy dotyczące polskich publikacji naukowych. Nowe raporty mają na celu przedstawienie działalności publikacyjnej polskich badaczy. Raporty OPI bazują na danych zarejestrowanych w Polskiej Bibliografii Naukowej w latach 2017- 2021, a więc w okresie objętym ostatnią ewaluacją działalności naukowej. Z udostępnionych danych wynika, że w badanym okresie systematycznie spadała liczba publikacji, które były zgłaszane do PBN przez instytucje naukowe.
Uczelnie publiczne z największą liczbą publikacji
– Ośrodek Przetwarzania Informacji realizuje działania, które wdrażają założenia tzw. „otwartej nauki”. Dbamy o to, aby każdy miał dostęp do aktualnych, wiarygodnych danych. Stale udostępniamy na naszym portalu RAD-on nowe dane oraz profesjonalne raporty i analizy dotyczące nauki i szkolnictwa wyższego – mówi dr hab. inż. Jarosław Protasiewicz, dyrektor Ośrodka Przetwarzania Informacji. – Ostatnio udostępniliśmy aż cztery nowe raporty interaktywne dotyczące publikacji polskich naukowców. Temat ten budzi od pewnego czasu duże zainteresowanie, dlatego warto zapoznać się z wiarygodnymi danymi. Nowe raporty powstały w oparciu o liczbę zgłoszeń publikacji do Polskiej Bibliografii Naukowej (PBN) – dodaje szef OPI.
Fakt, iż prezentowane dane pochodzą z tego właśnie systemu, ma duże znaczenie przy ich interpretacji. Ponieważ w PBN rejestrowane są publikacje uwzględniane w ewaluacji, dane mogą przedstawiać niepełny obraz publikacyjnej działalności polskich naukowców. Mogą istnieć publikacje, których instytucje nie zgłosiły do PBN. Udostępnione dane jednak z pewnością dobrze obrazują trendy, jakie w danym obszarze obserwujemy w ciągu ostatnich lat.
Z najnowszych raportów OPI wynika, że uczelnie publiczne były odpowiedzialne za zdecydowanie największą liczbę zgłoszeń (ponad 80% w każdym roku). Następne w kolejności pod względem udziału i liczby zgłoszeń były instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk (PAN) i instytuty badawcze. Należy zaznaczyć, iż liczba zgłoszeń jest dodatnio skorelowana z liczbą pracowników naukowych, których działalność podlega ewaluacji (tzw. liczbą N). Oznacza to, że im więcej pracowników naukowych zatrudnia określona instytucja, tym więcej dokonuje zgłoszeń publikacji w PBN.
Jeżeli przyjrzymy się samym tylko artykułom naukowym, to widzimy, że w latach 2017–2021 udział artykułów zgłaszanych przez uczelnie publiczne wynosił około 86%. Instytuty Polskiej Akademii Nauk (PAN) zgłaszały średnio 8% artykułów, natomiast uczelnie niepubliczne średnio 3%. Pozostałe typy instytucji naukowych: uczelnie kościelne oraz instytuty badawcze zgłaszały od 1 do 2% artykułów.
Niezmiennie UJ i UW publikują najwięcej
– W latach 2017–2021, w każdym badanym roku, trzy instytucje zgłaszały najwięcej publikacji do PBN. Były to uczelnie: Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Uniwersytet Warszawski oraz Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – mówi dr Aldona Tomczyńska, adiunktka z Laboratorium Baz Danych i Systemów Analityki Biznesowej OPI. – Wśród instytutów PAN najwięcej zgłoszeń miał Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego, który w analizowanym okresie zgłosił do PBN ponad dwa razy więcej publikacji niż druga w kolejności jednostka PAN – Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla – dodaje doktor Tomczyńska.
Spada ogólna liczba publikacji
Udostępnione raporty OPI dotyczą wszystkich rodzajów publikacji jakie zgłaszane są do PBN, tj.: artykułów, materiałów pokonferencyjnych, monografii, monografii pod redakcją oraz pojedynczych rozdziałów w monografii pod redakcją.
W latach 2017–2021, a więc w okresie objętym ostatnią ewaluacją działalności naukowej, systematycznie spadała liczba publikacji, które były zgłaszane do PBN przez instytucje naukowe. Spadek dotyczył wszystkich typów publikacji rejestrowanych w PBN, chociaż liczba zgłaszanych monografii wzrastała między 2017 i 2019 r. Spadek jest obserwowalny zarówno, gdy jednostką analizy jest pojedyncza publikacja, jak i gdy analizowane są zgłoszenia publikacji (jedna publikacja może być afiliowana do kilku instytucji). Liczba zgłoszeń artykułów nieznacznie rosła w latach 2019–2021 przy jednoczesnym spadku liczby jednostkowych publikacji. Oznacza to, że pojedyncze artykuły były wielokrotnie zgłaszane, a więc były efektem współpracy autorów afiliujących do różnych instytucji naukowych w Polsce.
– Najpopularniejszymi typami publikacji rejestrowanymi w PBN są krótsze formy – artykuły i rozdziały. Należy jednak zwrócić uwagę, że chociaż procentowy udział artykułów w liczbie wszystkich rejestrowanych publikacji systematycznie wzrastał w latach 2017–2021, to udział rozdziałów i materiałów konferencyjnych, które również należą do krótkich form prezentacji wyników badań, obniżał się. Jest to zgodne z trendami publikacyjnymi obserwowanymi w innych krajach – mówi dr Gabriela Dzięgiel-Fivet, analityczka danych w OPI.
W analizowanym okresie udział monografii oraz monografii pod redakcją pozostawał bez zmian. Udział różnych typów publikacji w całościowej liczbie zgłoszeń do PBN jest podobny dla instytucji różnego rodzaju. Największe różnice między różnymi rodzajami instytucji można zaobserwować dla udziału publikacji książkowych (rozdziałów, monografii i monografii pod redakcją).
Nowe raporty interaktywne OPI dostępne są na portalu RAD-on:
https://radon.nauka.gov.pl/raporty/publikacje_zgloszenia_2017_2021
https://radon.nauka.gov.pl/raporty/publikacje_ksiazkowe_2017_2021
https://radon.nauka.gov.pl/raporty/publikacje_ksiazkowe_zgloszenia_2017_2021
https://radon.nauka.gov.pl/raporty/artykuly_zgloszenia_2017_2021